Tết Thanh Minh năm 2025 là một trong những dịp lễ quan trọng, thể hiện sâu sắc truyền thống "uống nước nhớ nguồn" của người Việt Nam và nhiều dân tộc khác trên thế giới. Đây không chỉ là ngày để con cháu tưởng nhớ tổ tiên, mà còn là dịp để gia đình sum họp, gắn kết tình thân.
Ý nghĩa của Tết Thanh Minh
Tết Thanh Minh có nguồn gốc từ Trung Quốc và được du nhập vào Việt Nam từ lâu đời. Theo lịch tiết khí, Thanh Minh là một trong 24 tiết khí trong năm, thường rơi vào khoảng đầu tháng 4 dương lịch. Đây là thời điểm chuyển mùa, thời tiết ấm áp, cây cối đâm chồi nảy lộc, rất thích hợp để mọi người đi tảo mộ, dọn dẹp phần mộ tổ tiên.
Trong quan niệm phương Đông, việc chăm sóc phần mộ không chỉ thể hiện lòng biết ơn mà còn giúp con cháu cầu mong bình an, tài lộc. Người xưa tin rằng, tổ tiên phù hộ cho gia đình nếu con cháu thể hiện sự thành kính và hiếu thảo.
Phong tục Tết Thanh Minh của các dân tộc tại Việt Nam
Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc, mỗi dân tộc có những cách thức khác nhau để bày tỏ lòng hiếu kính trong dịp Thanh Minh.
Người Kinh: Đối với người Kinh, Tết Thanh Minh gắn liền với tục lệ tảo mộ. Gia đình sẽ cùng nhau đến nghĩa trang, dọn dẹp cỏ dại, quét vôi bia mộ, thắp hương và dâng lễ vật như bánh chưng, hoa quả, xôi gà. Sau khi cúng bái, họ thường ngồi lại bên phần mộ để nhắc nhớ về những câu chuyện xưa, giáo dục con cháu về truyền thống gia đình.
Người Tày, Nùng: Đối với dân tộc Tày, Nùng, họ có tục "Pây Tái" - tức là đi tảo mộ vào dịp Thanh Minh. Họ sẽ mang theo lễ vật đơn giản như cơm nếp, rượu trắng và thịt lợn luộc để cúng tổ tiên. Đặc biệt, người Tày thường làm "bánh khảo" để dâng lên bàn thờ.
Người Dao: Dân tộc Dao tổ chức nghi lễ cúng Thanh Minh với các bài cúng bằng chữ Nôm Dao, cầu mong tổ tiên phù hộ cho mùa màng bội thu. Họ thường giết gà hoặc lợn để làm lễ vật cúng và đốt vàng mã theo phong tục truyền thống.
Người Mường: Người Mường có phong tục cúng Thanh Minh tại nhà thay vì ra mộ. Họ sẽ bày biện một mâm cỗ với thịt gà, rượu, cơm nếp và mời thầy cúng đến làm lễ cầu an cho gia đình.
Người Hoa tại Việt Nam: Tết Thanh Minh của người Hoa khá giống với phong tục tại Trung Quốc. Họ thường tổ chức cúng gia tiên rất trang trọng, với nhiều món ăn đặc biệt như thịt quay, bánh bao, trà, rượu. Ngoài ra, người Hoa còn có tục thả diều vào ngày này để cầu may mắn.
Những điều kiêng kỵ trong Tết Thanh Minh
- Không dẫm lên phần mộ người khác khi đi tảo mộ.
- Không cười đùa, nói chuyện ồn ào ở nghĩa trang.
- Không mang đồ cúng về nhà sau khi cúng xong.
- Không chụp ảnh, quay phim ở khu vực mộ phần.
Tết Thanh Minh ở Trung Quốc và Nhật Bản
Ngoài Việt Nam, Tết Thanh Minh còn được tổ chức long trọng ở Trung Quốc và Nhật Bản.
Tại Trung Quốc, đây là ngày lễ lớn, người dân sẽ tổ chức tảo mộ, đốt vàng mã, và tham gia các hoạt động ngoài trời như đạp thanh (dạo chơi ngoài trời), thả diều. Một số nơi còn có phong tục ăn "thanh đoàn tử" - loại bánh nếp có màu xanh đặc trưng.
Tại Nhật Bản, Tết Thanh Minh tương tự lễ Obon, khi người dân đến viếng mộ tổ tiên và đặt hoa, nến lên mộ phần. Nhật Bản không có tục đốt vàng mã như Việt Nam và Trung Quốc, nhưng họ rất coi trọng việc dọn dẹp phần mộ, thể hiện sự tôn kính với người đã khuất.
Tết Thanh Minh 2025 không chỉ là dịp để tưởng nhớ tổ tiên mà còn là thời điểm để mỗi người sống chậm lại, hướng về cội nguồn và trân trọng giá trị gia đình. Dù ở bất kỳ dân tộc nào, phong tục tảo mộ và cúng bái đều thể hiện lòng hiếu thảo và sự kính trọng đối với những người đi trước.
Bạn đã có kế hoạch gì cho Tết Thanh Minh năm nay chưa? Hãy dành thời gian để cùng gia đình thực hiện nghi lễ này một cách ý nghĩa nhất!
